Wpływ leczenia farmakologicznego ADHD na jakość życia

Leki stosowane w ADHD powodują zmniejszenie głównych objawów. Pojawiają się też inne efekty: poprawa funkcji wykonawczych (pamięci roboczej, planowania i organizacji działania). Ponadto zarówno leki stymulujące, jak i niestymulujące są skuteczne w poprawie jakości życia u osób z ADHD. Efekty są umiarkowane (lepsze w przypadku leków stymulujących), jednak istotnie skuteczniejsze niż placebo.

Źródło:

„Systematic Review and Meta-Analysis: Effects of Pharmacological Treatment for Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder on Quality of Life”

Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 29 maja 2024 r. (online)

tutaj

Wczesne funkcjonowanie sensomotoryczne dzieci z autyzmem

Nietypowe funkcjonowanie sensomotoryczne (wzorce ruchu) u małych dzieci z autyzmem wiąże się z niższym IQ. Wyższy iloraz inteligencji w autyzmie wiąże się z typowymi cechami motorycznymi.

Gorsze funkcjonowanie sensoryczno-motoryczne jest kluczową cechą dzieci (w wieku do 30 miesięcy) z autyzmem i niskim IQ.

Cechy sensomotoryczne dzieci z ASD o wyższym IQ były niemal nieodróżnialne w porównaniu do tych, które rozwijają się w sposób typowy.

Praca terapeutyczna w przypadku małych dzieci z autyzmem o niższym IQ wymaga więc skupienia się na poprawie zarówno umiejętności sensomotorycznych, jak i poznawczych.

Źródło:

„Sensorimotor variability distinguishes early features of cognition in toddlers with autism”

iScience, volume 27 (9), 07 sierpnia 2024 r. (online)

tutaj

Podatność osób z autyzmem na doświadczenia traumatyczne (PTSD)

Osoby ze spektrum autyzmu mogą być szczególnie podatne na zespół stresu pourazowego (PTSD). Nawet łagodne czynniki stresujące, które zazwyczaj nie wpływają na innych (np. wejście do szczególnie hałaśliwego lub nieznanego miejsca) mogą wywołać u nich PTSD.

Wskazuje to na ich zwiększoną wrażliwość na doświadczenia traumatyczne. PTSD może nasilać niektóre cechy neuroatypowe, szczególnie powtarzalne zachowania (stimy).

Naukowcy odkryli w modelu zwierzęcym zmiany na poziomie komórkowym i strukturalnym w korze przedczołowej mózgu, z których wynika rozwój pamięci podobnej do PTSD u myszy z autyzmem. Przyczynia się to do zwiększonej wrażliwości na stres.

Obecnie trudno jest zdiagnozować PTSD u osób z autyzmem. Wczesne wykrywanie może mieć kluczowe znaczenie, zwłaszcza jeśli PTSD nasila podstawowe trudności związane z objawami spektrum autyzmu.

Źródło:
„Parvalbumin interneuron activity in autism underlies susceptibility to PTSD-like memory formation”
iScience, volume 27 (5), 15 kwietnia 2024 r. (online)
tutaj

Ryzyko znęcania się w szkole jest nawet trzykrotnie wyższe u dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi

W badaniu hiszpańskim 35% dzieci z ADHD w wieku szkolnym doświadczyło jakiejś formy znęcania się lub wykluczenia społecznego.

Problem jest większy u dzieci z objawami z wszystkich trzech sfer: deficytem uwagi, nadpobudliwością i impulsywnością.

58% dzieci w wieku szkolnym z ASD, u których występują problemy z zachowaniem oraz trudności w interakcjach społecznych i komunikacji, czuło się wyobcowanych/wykluczonych.

W przypadku współistnienia tych zaburzeń pojawiało się silniejsze poczucie izolacji społecznej.

Znęcanie się ma długotrwałe konsekwencje i zwiększa poziom lęku w w interakcjach społecznych. Posiadanie diagnozy ASD i/lub ADHD, a także poczucie bycia ofiarą nasila problemy emocjonalne, również w przyszłości.

Źródło:

„Self-perceived bullying victimization in pre-adolescents on the autism spectrum: EPINED study”

Autism, 16 kwietnia 2024 r. (online)

tutaj

Przewidywanie objawów związanych z ADHD u dzieci na podstawie danych prenatalnych i okołoporodowych

Dane dotyczące okresu prenatalnego oraz okołoporodowego, które są dostępne po urodzeniu dziecka mogą pomóc w rozpoznawaniu ryzyka rozwoju ADHD.

W niedawnym badaniu przeanalizowano dane prawie 10 000 dzieci w USA. Pochodziły one z ABCD (Adolescent Brain Cognitive Development). To długoterminowy projekt badania zdrowia dzieci. Naukowcy będą śledzić ich rozwój na przestrzeni wielu lat. Określą, w jaki sposób doświadczenia z dzieciństwa (takie jak sport, gry, media społecznościowe, niezdrowy sen i palenie) oddziałują na siebie nawzajem, jak również na zmieniającą się biologię dziecka, wpływając na rozwój mózgu, a także zdrowie, zachowanie, rozwój społeczny itp. Informacje prenatalne i okołoporodowe oraz lista kontrolna zachowania dziecka pochodziły z informacji od rodziców, gdy dzieci były w wieku 9–10 lat.

Zidentyfikowano 40 czynników, w tym np. płeć dziecka, wiek rodziców, komplikacje podczas ciąży lub porodu, narażenie dziecka w łonie matki na dym papierosowy itp. Naukowcy odkryli, że 17 z nich szczególnie było powiązanych z liczbą objawów ADHD w późniejszym czasie. Najważniejsze to: płeć męska, narażenie na dym papierosowy w okresie prenatalnym, rekreacyjne (okolicznościowo-sytuacyjne) stosowanie narkotyków (w dowolnym momencie ciąży i z dowolną częstotliwością), infekcja dróg moczowych lub niski poziom żelaza u matki.

Warto zauważyć, że czynniki prenatalne i okołoporodowe znacznie bardziej podwyższały prawdopodobieństwo problemów z uwagą u dzieci, których rodzice sami mieli duże trudności  tego typu, w porównaniu z tymi o umiarkowanym lub niskim stopniu ich nasilenia.

Oczywiście na podstawie takich informacji nie da się przewidzieć, u kogo rozwinie się ADHD w dzieciństwie. Jednak może to pomóc w określeniu, które dzieci najbardziej potrzebują wsparcia, szczególnie w połączeniu z identyfikacją innych czynników, takich jak genetyka lub historia rodziny i środowisko na początku życia.

Źródło:

„Predicting childhood ADHD-linked symptoms from prenatal and perinatal data in the ABCD cohort”

Development and Psychopathology, 22 marca 2023 r.

tutaj

Nieprawidłowości neurorozwojowe prowadzące do autyzmu: nowe badania

Badacze z Yale University modelowali zmiany w rozwoju przodomózgowia u chłopców z ASD oraz ich zdrowych ojców z 13 rodzin. Używali do tego obiecujących możliwości modelowania rozwoju tkanki mózgowej: organoidów korowych (mózgowych). Ponadto zastosowano transkryptomikę jednokomórkową, czyli badanie dynamicznej aktywności genów (transkrypcji) zachodzącej w odpowiedzi na różne czynniki.

Wyhodowano organoidy mózgowe (małe, trójwymiarowe repliki rozwijającego się mózgu) z komórek macierzystych 13 chłopców, u których zdiagnozowano autyzm. Ośmiu z nich miało  makrocefalię. Następnie porównano rozwój mózgu dzieci do rozwoju mózgu ich ojców. Ok. 20% przypadków autyzmu (są one zwykle cięższe) dotyczy osób cierpiących na makrocefalię (obwód głowy dziecka przekracza 97 centyl).

Powiązano z pojawieniem się ASD dwie wyraźne nieprawidłowości neurorozwojowe, które występują zaledwie kilka tygodni po rozpoczęciu rozwoju mózgu. U dzieci z tymi samymi objawami występują dwie różne formy zmienionych sieci neuronowych. Mają one związek z  wielkością mózgu.

Dzieci z autyzmem i makrocefalią wykazywały nadmierny wzrost neuronów pobudzających w porównaniu do ich ojców, podczas gdy organoidy innych dzieci z ASD wykazywały deficyt tego samego typu neuronów.

Zmiany transkryptomiczne pokazały, że różnice mogły wynikać z rozbieżnej ekspresji czynników transkrypcyjnych wpływających na los komórek podczas wczesnego rozwoju kory mózgowej.

Możliwość śledzenia wzrostu określonych typów neuronów może pomóc w diagnozowaniu autyzmu. Ponadto istotne może być także identyfikowanie przypadków autyzmu, w których można stosować leki w celu łagodzenia objawów nadmiernej aktywności neuronów pobudzających (padaczka).

Źródło:

„Modeling idiopathic autism in forebrain organoids reveals an imbalance of excitatory cortical neuron subtypes during early neurogenesis”

Nature Neuroscience, volume 26, 10 sierpnia 2023 r.

tutaj

Aktywność elektryczna siatkówki oka u dzieci z ASD i ADHD jako element wczesnej diagnozy

Naukowcy z Flinders University i University of South Australia przeprowadzili nowe, pierwsze w swoim rodzaju badanie. Okazuje się, że informacje z siatkówki oka mogą się różnić zarówno w przypadku zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), jak i zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Może to być potencjalny biomarker w wykrywaniu tych problemów. Obydwa rodzaje zaburzeń mają często pewne podobne cechy, w związku z tym ich różnicowanie może być trudne.

Korzystając z elektroretinografii (ERG), testu diagnostycznego mierzącego aktywność elektryczną siatkówki w odpowiedzi na bodziec świetlny wykazano że dzieci z ADHD wykazywały wyższą ogólną energię ERG, podczas gdy dzieci z ASD ujawniały mniejszą energię ERG. W badaniu wzięło udział łącznie 55 osób z ASD, 15 ADHD i 156 osób z grupy kontrolnej w wieku od 13 do 15 lat. Wykluczono uczestników, u których współistniało ASD i ADHD, ADD lub OCD.

Elektroretinografia (ERG): badanie czynnościowego potencjału powstającego pod wpływem światła: obserwacja i rejestracja zmian prądów czynnościowych powstających w gałce ocznej, w okolicy wzrokowej kory mózgowej i w mięśniach gałkoruchowych.

Ta praca dostarcza wstępnych dowodów na zmiany neurofizjologiczne, które nie tylko rozróżniają dzieci z ADHD i dzieci z ASD od typowo rozwijających się, ale także stanowią dowód na to, że można je od siebie wzajemnie odróżnić na podstawie charakterystyki ERG.

Badania tego typu mogą dostarczyć wglądu w aktywność neuronów u grup z zaburzeniami neurorozwojowymi, u których sygnalizacja siatkówkowa może zostać zmieniona w wyniku rozwoju układu nerwowego lub chorób neurodegeneracyjnych.

Źródło:

„Discrete Wavelet Transform Analysis of the Electroretinogram in Autism Spectrum Disorder and Attention Deficit Hyperactivity Disorder”

Frontiers in Neuroscience, vol. 16 – 2022, 06 czerwca 2022 r.

tutaj